W piątek 4 października, w pobliżu leśniczówki Połągiew, odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika, w formie głazu z pamiątkową tablicą, upamiętniającego potyczkę oddziału dowodzonego przez majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala" z wojskami hitlerowskiego Wehrmachtu. Okazją była osiemdziesiąta rocznica tego mało znanego wcześniej wydarzenia.

W tym roku mija 156 rocznica wybuchu powstania styczniowego i 155 rocznica zwycięskiej bitwy pod Lubienią, która stoczona została 17 stycznia 1864 roku. Tegoroczne obchody uhonorowały szczególnie dwóch wybitnych dowódców powstańczych, wsławionych w walkach na naszym terenie: płk. Dionizego Czachowskiego i Karola Kalitę – Rębajłę, który za to zwycięstwo otrzymał szlify pułkownika.

  W czwartek 8 marca Gminna Biblioteka Publiczna w Brodach gościła doktora Krzysztofa Gęburę, historyka, pracownika naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Pan dr Gębura w bardzo interesujący sposób przybliżył obecnym na prelekcji dzieje Brodów i Krynek w XIX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem okresu Powstania Styczniowego.

W załączniku poniżej publikujemy do pobrania tekst bardzo ciekawej pracy Łukasza Wanata, napisanej w 2005 roku opowiadającej o wydarzeniach jakie miały miejsce w Borze Kunowskim w czasie II Wojny Światowej.

Pobierz tekst pracy

W załączniku poniżej znajduje się do pobrania tekst utworu poetyckiego "Pieśn o Borze Kunowskim" Henryki z Pasternaków Żelazkowej.

Pobierz tekst "Pieśni o Borze Kunowskim".

1 września 1939r., pierwszy atak Niemców mężnie odpierali żołnierze na Westerplatte. Dziś, mało kto wie, że wśród bohaterów byli dwaj mieszkańcy Brodów (dawniej Brodów Iłżeckich) - Józef Kutera i Jan Gębura.

W skład załogi Wojskowej Składnicy Transportowej na Westerplatte, wchodzili żołnierze specjalnie dobierani ze względu na warunki psychofizyczne - tak wynika z tajnego rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych z dnia 28 lutego 1939 r.

Gmina Brody organizuje akcję pod nazwą „Historia nazwami opisana”, która ocaliłaby od zapomnienia stare nazwy miejsc czy przysiółków. Bardzo prosimy uczniów szkół i osoby dorosłe o wspólne zbieranie informacji o nazwach oraz ewentualnie o związanych z nimi opowieściami.

Każdy, kto prześle istotne informacje w tej sprawie, zostanie współautorem publikacji internetowej poświęconej starym nazwom miejsc w gminie Brody.

Od najdawniejszych czasów Dolina Kamiennej stanowiła dogodne miejsce do zakładania osad ludzkich. Już w pierwszych wiekach naszej ery, niezliczone ognie dymarek, rozświetlały tajemniczym blaskiem noce północnej części Gór Świętokrzyskich i okolic nad Kamiennej. Na wielką skalę produkowano tu żelazo cenione w cesarstwie rzymskim. Dziś wystarczy trochę poszukać, aby na terenie gminy Brody, znaleźć starożytne kloce żużla. Pierwsza wzmianka historyczna dotycząca naszych okolic pochodzi już z roku 1094. Król Władysław Herman przekazał aktem darowizny tereny, m. in. obecnej gminy Brody na własność biskupów krakowskich. Na początku XII w. król Bolesław Krzywousty uposażył benedyktynów na Św. Krzyżu przekazując im okolice Dziurowa i Kuczowa. Okres średniowiecza w naszym regionie zaznaczył się intensywnym rozwojem hutnictwa. Powstawały tu liczne kopalnie rudy i kuźnice (wieś Brody, Krynki, Stara Ruda, Kuczów), w których wytwarzane były różnorakie wyroby żelazne. Do dziś w wielu zakątkach lasu, zachowały się ślady kopalń w postaci dołów otoczonych wałem.

Pobierz książki o historii gminy:

Najdłuższą udokumentowaną historią, może się poszczycić wieś Krynki. Najprawdopodobniej w 1353r. ufundowany został przez biskupa krakowskiego Bodzantę, modrzewiowy kościół p.w. Św. Marcina. Pierwsze (zachowane do obecnych czasów) świadectwo pisane o istnieniu parafii w Krynkach pochodzi z 1384 r. Dużo zagadek historycznych kryją okolice Lubieni. Na jednym ze wzgórz prawdopodobnie istniało kiedyś grodzisko. W 1363 r. wydano prawo lokacji wsi na prawie niemieckim. Zapewne osada rozwijała się bujnie skoro w 1440r. biskup Zbigniew Oleśnicki wystawił przywilej lokacji, na prawie magdeburskim - miasta Lubienia. Z nieznanych przyczyn lokacji nie zrealizowano.

Bogactwa naturalne terenów obecnej gminy Brody sprzyjały rozwojowi górnictwa, hutnictwa i rzemiosła. Dla miejscowej ludności oznaczało to poszerzenie możliwości gospodarczych o udział w eksploatacji lasów (kurzenie węgla drzewnego), kopanie i transport rudy, prace przy dymarkach, fryszerkach i kuźnicach. Prace te wykonywali ludzie wolni. Właściciele terenu (duchowni) nie prowadzili sami działalności lecz wydzierżawiali te tereny tak zwanym kuźnikom, którzy organizowali przedsiębiorstwa hutnicze. Dochody kuźników musiały być znaczące, skoro dzierżawca kuźnicy Brodzkiej Mikołaj Zacharski z własnych środków ufundował w 1731 roku kościół w Krynkach, a inny dzierżawca Walenty Duracz, który dostarczał żelazo do budowy pierwszego mostu przez Wisłę w Warszawie oraz produkował uzbrojenie dla armii królewskiej (kule armatnie), został nobilitowany do stanu szlacheckiego przez króla Stefana Batorego

Układ przestrzenny wsi ukształtował się już we wczesnym średniowieczu i zasadniczo nie ulegał zmianie w czasach nowożytnych. Nie zanikały wsie i nie tworzyły się nowe. Rozwój osadnictwa postępował przez rozwój przestrzenny istniejących miejscowości, poprzez powstawanie przysiółków, kolonii etc. Również rozwój demograficzny był powolny, wynikał tylko z przyrostu naturalnego miejscowej ludności.

Udokumentowana w pisanych źródłach historia przemysłu w tej miejscowości rozpoczyna się 19 stycznia 1624 roku. Wtedy to właśnie Mikołaj Szyszkowski, bratanek Marcina Szyszkowskiego, biskupa krakowskiego "odstąpił Mikołajowi Skarszewskiemu i jego żonie Annie z Biskupskich kuźnicę Bród w kluczu iłżeckim". Potwierdzenie dożywotniego użytkowania obiektu rodzina Skarszewskich uzyskała od administratora biskupstwa krakowskiego Jana Alberta Wazy w roku 1633, "za czynszem rocznym 24 złp, na rzecz biskupstwa i 5 złp na rzecz kapituły oraz 10 złp za spuszczenie stawu".

Od roku 1721 klucz brodzki z nadania biskupa krakowskiego Konstantego Szaniawskiego stanowi wyposażenie seminarium duchownego księży kamunistów w Kielcach. Z ich inicjatywy wybudowane tu dymarki istniały od roku 1784. Zakład nie przynosił jednak spodziewanych profitów. Jego modernizację przeprowadził w końcu XVIII wieku kolejny dzierżawca - Nowosielski, powstał wtedy półwielki piec i dwie fryszerki, zniszczone i doprowadzone niemal do bezczynności" przez dwie wielkie powodzie w latach 1812 i 1813. Nowosielski administrował zakładem do roku 1818. W tymże roku "dobra Brody \...\ zostały z pewnymi wyłączeniami oddane górnictwu jako posiadające wiele kuźnic i wielkich pieców". W roku 1819 fabryki Brodzkie ponowne puszczono w bieg.

Wyraźne ożywienie gospodarcze terenów obecnej Gminy Brody, nastąpiło za przyczyną ks. Stanisława Staszica i jego planu nowoczesnego kombinatu metalurgicznego, zlokalizowanego wzdłuż rzeki Kamiennej. Ważnym jego ogniwem była wybudowana w 1834 pudlingarnia i walcownia w Brodach, która przerabiała surówkę z wielkiego pieca w Starachowicach, w kowalne żelazo. Wszystkie urządzenia napędzane były dzięki energii spadku wód spiętrzonych przez tamę. Część przelewu i budynek administracji zakładu, można oglądać do dziś. Okres prosperity nie trwał jednak długo. W 1903 r potężna powódź zniszczyła tamę, część przelewu w Brodach i wszystkie zakłady przemysłowe zbudowane w Dolinie Kamiennej.