W czwartek 8 marca Gminna Biblioteka Publiczna w Brodach gościła doktora Krzysztofa Gęburę, historyka, pracownika naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Pan dr Gębura w bardzo interesujący sposób przybliżył obecnym na prelekcji dzieje Brodów i Krynek w XIX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem okresu Powstania Styczniowego.

   Słuchacze dowiedzieli się o uprzemysłowieniu Brodów, związanym z istniejącym tu wtedy zakładem metalurgicznym, poznali sytuację polityczną tamtego okresu oraz najważniejsze postacie. Dwie z nich zasługują na szczególna uwagę:
 
- Józef Szaybo w latach 80-tych XIX wieku był zawiadowcą Zakładów Brodzkich, którymi kierował przez 20 lat. Walczył w Powstaniu Styczniowym. Ożenił się z córką Stanisława Moniuszki, miał również romans z Marią Skłodowską-Curie. Został pochowany na cmentarzu w Wierzbniku. Jego prawnukiem jest jeden z najbardziej znanych na świecie rysowników Rościsław (Rosław) Szaybo.

- Józef Majewski z Krynek - fundator kapliczki Chrystusa Frasobliwego w Krynkach. Był właścicielem znajdującej się w pobliżu dużej wytwórni spirytusu. Jego syn Karol był jednym z przywódców stronnictwa białych, pierwszym prezesem rządu Powstania Styczniowego. Drugi syn Władysław był znanym adwokatem, prowadził sprawy Banku Polskiego i Towarzystwa Rolniczego w Warszawie, był twórcą „Kuriera Warszawskiego".

   Przypomniani zostali także: Apolinary Kurowski, Anna Pustowójtówna, ks. Kacper Kotkowski, bracia Dawidowicze, Ludomir Wędrychowski, Dyonizy Czachowski, Karol Kalita de Brenzenheim - pseudonim powstańczy „Rębajło", Józef Hauke-Bosak, Faustyn Gryliński.

   Przed wybuchem Powstania Styczniowego zaczęły nasilać się niepokoje społeczne i manifestacje patriotyczne. Jedna z manifestacji odbyła się pod figurą w Lubieni. Ówczesny nadleśniczy iłżecki Antoni Nowowiejski (ojciec błogosławionego bpa Antoniego Juliana Nowowiejskiego) tak bał się konsekwencji rozruchów, że sprowadził z Radomia oddział Kozaków, żeby stłumić bunt. Nastroje społeczne stały się jednak tak nieprzychylne dla zaborców i chęć odzyskania niepodległości tak wielka, że wybuch Powstania był nieuchronny.

   Mieszkańcy Brodów i Krynek czynnie uczestniczyli w Powstaniu Styczniowym 1863 roku i  na  terenie naszej gminy toczyły się walki oraz potyczi zbrojne. Miało tu miejsce co najmniej sześć większych starć zbrojnych. Największym  z nich była Bitwa o Iłżę w dniach od 8 do 21 kwietnia 1863 r.

   W pobliżu Brodów były dwa miejsca gdzie powstańcy obozowali prawie na stałe: bagna w okolicy Lipia i teren przy "Oczku" (obecnie rezerwat "Skały w Krynkach"). Mieszkańcy dawali schronienie powstańcom i zapewniali im żywność. Pomimo tego, że Powstanie Styczniowe zakończyło się klęską, to jednak rozbudziło ono nadzieje na to, że Polska będzie kiedyś niepodległa. Przyczyniło się to z z pewnością do tego, że w 1918 roku odzyskaliśmy wolność. Na zakończenie słuchacze zadawali pytania a dyrektor biblioteki Anna Stachucy podziękowała dr Krzysztofowi Gęburze za ciekawą prelekcję.